'Stichting Groene Grasvelden is voorbeeld voor Nederland'

De Stichting Groene Grasvelden Wijchen vierde in november vorig jaar haar tienjarige bestaan. Bij de stichting zijn elf sportverenigingen aangesloten en zij vormt de intermediair tussen de gemeente Wijchen en de sportverenigingen als het gaat om het onderhoud van de sportvelden. Joeke de Jong van de afdeling Accommodatiezaken van de KNVB noemt wijze van aanpak in Wijchen een voorbeeld voor de rest van Nederland.

Elf jaar geleden ontvouwde de gemeente Wijchen het plan om te bezuinigen op de kosten van het onderhoud van de sportvelden en wilde deze werkzaamheden bij alle sportverenigingen afzonderlijk neerleggen. De bestuurders van de diverse sportverenigingen hebben vervolgens hun hoofden bij elkaar gestoken en besloten tijdens een bijeenkomst om niet afzonderlijk, maar als één partij met de gemeente om de tafel te gaan. De Stichting Groene Grasvelden Wijchen was geboren. Op dit moment zijn de volgende sportverenigingen lid van de stichting: VV Alverna, Atletiekvereniging, SV AWC, VV Batavia, KV en VV Diosa, HV Flyers, HV MHC, KV Playing Girls, VV Niftrik en VV Woezik.

"Vanuit de stichting is in 1997 een commissie samengesteld en die heeft vervolgens de Gelderse Sportfederatie erbij gehaald om mee te helpen het privatiseringsproces op een zo goed mogelijke manier te laten verlopen", vertelt Henk Krebbers en hij is voorzitter van de Stichting Groene Grasvelden Wijchen. Zijn stichting is overigens lid van de Landelijke Vereniging van Sportveldbeheerders die nu vier jaar bestaat.

Bewuste keuze

Volgens Krebbers is er bewust voor gekozen om het onderhoud van de sportvelden in Wijchen onder te brengen in een stichting. "Het bestuur van de stichting is de enige gesprekspartner van de gemeente en die heeft het liefst met zo weinig mogelijk partijen te maken. De stichting behartigt de belangen van alle clubs die aangesloten zijn. Van elke club heeft er één iemand zitting binnen de stichting en die wordt op gezette tijden gecontroleerd door een Raad van Toezicht. Door deze manier van werken staan de verenigingen ook sterker in onderhandelingen dan wanneer clubs afzonderlijk met de gemeente in gesprek zouden gaan."

Sinds de oprichting van de Stichting Groene Grasvelden Wijchen, is Cees Jansen erbij betrokken. Jansen (57) houdt zich gemiddeld twee dagen per week bezig met de organisatie van de onderhoudswerkzaamheden en managt die. Daarnaast coördineert hij de cultuurtechnische zaken die bij het onderhoud van sportvelden om de hoek komen kijken. Jansen is een expert als het gaat om het onderhoud van sportvelden, volgt cursussen en heeft de bevoegdheid om vakliteratuur aan te schaffen, om zo goed mogelijk op de hoogte te blijven over wat er in zijn vakgebied plaatsvindt. De kosten van de cursussen en literatuur zijn voor rekening van de stichting. "De stichting wil dat er een maximale inspanning verricht wordt om zoveel mogelijk kennis te vergaren over de ontwikkeling van het onderhoud van sportvelden. In dat kader ga ik ook met regelmaat naar bijscholingscursussen. Twaalf vrijwilligers die bij hun verenigingen het onderhoud doen hebben een tijdje geleden het certificaat mollen- en woelrattenbestrijding behaald. Op alle sportvelden waar de stichting het onderhoud verzorgt zijn dan ook zelden mollen te vinden. Voor de schade die konijnen toebrengen op de sportvelden maken we gebruik van de diensten van Fauna Beheer."

Naast zijn werkzaamheden bij de Stichting Groene Grasvelden Wijchen, is Jansen drie dagen per week werkzaam als docent op de Hogeschool HAS in 's Hertogenbosch. "Ik geef daar onder andere lessen en practica in toegepaste natuurkunde, aanleg en onderhoud van sportvelden, klimaat, mechanisatie en bodemtechniek."

Vrijwilligers

Op dit moment voeren 86 vrijwilligers van de elf verenigingen namens de Stichting Groene Grasvelden Wijchen de diverse onderhoudswerkzaamheden uit. Koos Jelissen is de accommodatiebeheerder van SV AWC (voetbal) "Bij onze vereniging doen vijftien vrijwilligers het onderhoud van de sportvelden en ik stuur deze mensen aan." 

Taken vrijwilligers

De vrijwilligers hebben vier taken. Op maandagmorgen werken ze de bespelingsschade van het weekend weg. In de herfst ruimen ze de bladeren op en rond de velden op. Indien nodig zorgen ze voor beregening van de velden. Ook houden zij zich bezig met het snoeien van de bossages en de laatste taak van de vrijwilligers is het verzorgen van de belijning van de sportvelden. Jansen: "Een aantal vrijwilligers heeft een opleiding gevolgd van IPC Groene Ruimte. Dat is een praktijkschool, die mensen opleidt voor werkzaamheden in de groensector. Deze vrijwilligers voeren diverse taken uit bij hun eigen vereniging en zijn daarvoor opgeleid op basis van vrijwilligheid en persoonlijke interesse. Het wordt daarmee hun taak en nemen daarvoor ook de verantwoordelijkheid, blijkt in de praktijk. Zo ontstaan er vanzelf 'specialisten' binnen zo'n groep, die waar nodig extra voorzien worden van hulpmiddelen zoals een sleepnet of zodensteker."

Aansturing

Het aansturen van de vrijwilligers gebeurt wekelijks op maandag door de terreinmeester of andere contactpersoon van de betreffende vereniging of het sportpark. "Dit zoveel als nodig is in overleg met mij. Ik bezoek elke maandag ieder sportpark. De bezoeken hebben een vierledig doel: samen overleggen, elkaar informeren, plannen en afstemmen van onderhoudswerk en sportactiviteiten van teams en scholen in die week", aldus de parttime docent.

Krebbers vertelt dat iedere vereniging op dit moment voldoende vrijwilligers tot haar beschikking heeft voor het onderhoud van de sportvelden. "Zoals eerder gezegd heeft iedere vereniging haar eigen vrijwilligers. De betrokkenheid bij de velden is groot. De vrijwilligers spreken altijd over ons veld. Dat geeft wel aan dat de binding groot is."

Bezoekjes stadions

Om de vrijwilligers gemotiveerd te houden staat er minimaal één keer per jaar een uitstapje op het programma. Vaak bezoeken we dan voetbalstadions in Nederland en laten ons dan voorlichten hoe daar het veldonderhoud wordt aanpakt." Jansen vult aan en laat foto's zien. "Kijk hier waren we in het stadion van PSV in Eindhoven. Ook zijn we al een keer op excursie geweest op de golfbaan in Groesbeek." Naast de uitstapjes staat er ook iedere jaar een feestavond op het programma voor de vrijwilligers. "Ze zijn ook al eens met elkaar aan het bowlen geweest. Tussen kerst en oud en nieuw krijgt iedereen ook een cadeautje als dank voor het vele vrijwillige werk dat verricht is", aldus Krebbers.

De vrijwilligers die het onderhoud aan de sportvelden verrichten, werken in de meeste gevallen vanuit een eigen onderkomen. "Bij onze vereniging hebben ze een naast ons clubhuis een gebouwtje tot hun beschikking", vertelt accommodatiebeheerder Jelissen. Om te vervolgen: "Hier rusten ze tijdens de pauzes uit en zetten ze koffie. De sociale binding is groot en het komt ook voor dat de heren bij elkaar op verjaardag komen. Door de goede voorwaarden die door de stichting en zeker niet te vergeten de clubs geschapen zijn, is het verloop onder vrijwilligers niet groot. Meestal vallen ze alleen af door ziekte of door overlijden. Elke groep vrijwilligers heeft overigens de beschikking over eigen werkmateriaal zoals handgereedschappen."

Communicatie

Het bestuur heeft slechts enkele keren per jaar formeel contact met de gemeente. De wethouder met sportvelden in zijn portefeuille voert jaarlijks een schouw uit met zijn beleidsmedewerker in het bijzijn van het bestuur van de Stichting Groene Grasvelden. Eens in de twee maanden komt het bestuur bij elkaar op een vaste dag, op een vaste plaats en op een vast tijdstip. De terreinmeester moet volgens Jansen goed communiceren met de wedstrijdsecretaris via het bestuurslid uit de Raad van Toezicht, om zo de jaarplanning wekelijks te bewaken.In de jaarplanning staat bijvoorbeeld wanneer de trainings- en speelvelden voor groot onderhoud beschikbaar moeten zijn, het toernooienschema, de oefenwedstrijden en renovaties van velden. Jansen: "De communicatie verloopt goed door korte lijnen en vaste personen op elk sportpark.De organisatie is zeer plat van structuur en zeer doelgericht op basis van het zeer verfijnde onderhoudsplan, dat hiervoor ontwikkeld is. Verder zijn alle verenigingen vertegenwoordigd in de Raad van Toezicht. Jaarlijks in maart heeft Raad van Toezicht overleg met het Stichtingsbestuur over het jaarverslag, dat begin april naar de gemeente gezonden wordt met een gedetailleerde verantwoording van de subsidiegelden. Dan wordt overigens ook de begroting voor dat jaar aangeboden ter goedkeuring."

Externe partijen

Voor werkzaamheden binnen het sportveldenonderhoud die de vrijwilligers niet kunnen verrichten, zoals maaien, bezanden, verticuteren en rollen worden diensten en machines collectief ingehuurd bij liefst eenzelfde aannemer. "Het grote voordeel van collectief inkopen (voor elf sportclubs) is dat de kostprijs voor materialen en diensten gemiddeld 10 tot 35 procent lager uitvalt dan wanneer er niet collectief ingekocht zou worden. In de meeste gevallen sluiten we overigens driejarige contracten af. Daarbij is effectief werkoverleg met eenzelfde uitvoerder, in ons geval van BTL Uitvoering uit Oss van groot belang om de kwaliteit en timing van werkzaamheden te optimaliseren", vertelt Jansen.

Twijfels

De voorzitter van de Stichting Groene Grasvelden Wijchen is van mening dat de privatisering van het sportveldenonderhoud in zijn gemeente succesvol is verlopen. Cees Jansen kan dat alleen maar beamen. Krebbers: "Ik durf wel te stellen dat de sportvelden beter onderhouden worden dan voor de privatisering. Voor de privatisering waren er nog wel de nodige twijfels of dit wel de juiste aanpak was, maar die zijn er nu niet meer. Daarnaast is de betrokkenheid van de vrijwilligers bij hun verenigingen door de komst van de stichting ook toegenomen en hebben de clubs in de vorm van de stichting en de gemeente meer begrip voor elkaar gekregen. De periodieke veldenkeuring door ISA-sport in het kader van het project 'Kwaliteitszorg sportvelden' speelt hierbij ook een belangrijke rol. Een derde onafhankelijke partij keurt en geeft adviezen op maat per veld over bemesting, bezanden, drainage enzovoorts. Daarmee worden onnodige discussies met partijen sterk beperkt. Er is rust, regelmaat, respect en onderlinge waardering ontstaan binnen deze organisatie."

Jansen wil hier wel aan toevoegen dat er ook wel zaken zijn die nog voor verbetering vatbaar zijn. "Ons inziens kunnen bijvoorbeeld de veldrenovaties verbeterd worden door een veldspecifieke aanpak. De onderlinge communicatie wordt uitgebreid met een eigen website met actuele informatie, jaaragenda, bestuursvergaderingen, links naar interessante bronnen over sportveldenonderhoud en nieuwe ontwikkelingen op dit terrein."

Kosten

De gemeente Wijchen gaf in 2007 59 procent subsidie aan de Stichting Groene Grasvelden Wijchen voor de kosten van het onderhoud van de sportvelden. Dit op basis van een in 1998 vastgesteld algemeen onderhoudsplan voor deze velden. Voor 2008 is dat 56,5 procent. De stichting ontvangt ongeveer 4.500,00 euro per veld per jaar keer het aantal velden en dat zijn er 25. In 2007 bedroegen de huurkosten per veld 780 euro inclusief BTW per jaar.Omgerekend bedragen de huurkosten 11 procent van de door de gemeente Wijchen geraamde totale onderhoudskosten. "Door de zelfwerkzaamheid van de sportclubs zijn de onderhoudskosten met circa 20 tot 25 procent gedaald. Verder geeft het afgesloten meerjaren onderhoudscontract een structurele winst van meer dan 10 procent. Renovaties zijn voor rekening van de gemeente en de stichting heeft hierbij een adviesrol", zegt de docent.

Voorbeeld

Joeke de Jong van de afdeling Accommodatiezaken van de KNVB, vindt dat de wijze van aanpak in Wijchen een voorbeeld voor de rest van Nederland is. "Ik vind het erg knap dat de Stichting Groene Grasvelden Wijchen het gelukt is om de neuzen van bestuurders van alle elf verenigingen dezelfde kant op te krijgen. Ik weet namelijk dat het vaak erg moeilijk is om dat voor elkaar te krijgen, omdat clubs vaak verschillende belangen hebben. De ene vereniging wil dit en de andere club wil graag dat. Maar het belangrijkste is dat de zowel de gemeente Wijchen als de deelnemende sportverenigingen tevreden zijn over de wijze waar op nu al jaren het onderhoud aan de sportvelden uitgevoerd wordt. Dat de stichting in november al haar tienjarig jubileum kon vieren, zegt eigenlijk al genoeg over het succes."

Privatiseren om te bezuinigen

Veel sportverenigingen kregen in de jaren tachtig van de vorige eeuw te maken met gemeenten die het onderhoud van sportvelden wilden privatiseren om te bezuinigen op de kosten. De Jong: "Die drang om te privatiseren liep in veel gevallen spaak doordat de sportclubs van de gemeenten (veel) te weinig geld kregen om goed onderhoud te plegen, want daarvoor heb je vakkennis en materieel nodig van een goede kwaliteit. Wanneer deze voorwaarden er niet zijn dan vindt het onderhoud niet goed plaats. Kijk: het maaien van de sportvelden gebeurt altijd wel, maar om sportvelden goed te onderhouden is er veel meer nodig. Denk bijvoorbeeld aan verticuteren, onderhoud drainage en kunstmest. In de gemeente Wijchen heeft de Stichting Groene Grasvelden de zaakjes goed voor elkaar en dat werkt in het voordeel van de sportsclubs, vindt De Jong.

OP DEZE TEKST RUST COPYRIGHT