Burgers spoelen steeds meer rommel door het toilet

Inlegkruisjes, maandverband, luiers en de plakstrips, tampons, watten, koffie- en theeprut, verbandmiddelen, pleisters, frituurvet, condooms, schoonmaakdoekjes, luierdoekjes en kattenbakkorrels. Allemaal zaken die mensen nog altijd zonder erbij na te denken door het toilet spoelen. Waterschap Groot Salland hield dit voorjaar een inventarisatieronde op haar negen rioolwaterzuiveringen naar de rioolvervuiling en kwam tot de conclusie dat het riool steeds meer gebruikt wordt als plaats om goedkoop rommel te dumpen.

Regelmatig vist klaarmeester Anco Hogenkamp van het Waterschap Groot Salland troep uit de zuiveringen en rioolgemalen die er niet horen. "Tot op heden zijn er geen grote problemen aan het licht gekomen", vertelt Hogenkamp tijdens een rondleiding op de rwzi van industrieterrein Hessenpoort in Zwolle. "Maar de problemen kunnen wel ontstaan. Zowel bij mensen thuis als op de rwzi's. Wanneer bij mensen thuis een leiding door bijvoorbeeld schoonmaakdoekjes verstopt raakt en er een bedrijf moet komen om de verstopping te verhelpen, wat ze een flink bedrag kost, pas dan gaan ze nadenken. Mogelijke problemen bij een waterschap kunnen verstopte pompen van de gemalen en leidingen zijn doordat bijvoorbeeld schoonmaakdoekjes vastlopen. Kijk: wc-papier of een prakje aardappels door het toilet spoelen, veroorzaakt bij ons geen problemen, dit wordt wel zacht. Maar schoonmaakdoekjes gaan in de pompen zitten, met alle vervelende gevolgen van dien."

Taaie schoonmaakdoekjes

Volgens Hogenkamp zijn vooral deze 'taaie' schoonmaakdoekjes en stoffen van katoen, zoals een onderbroek, een plaag voor een waterschap. "Het zijn spullen die niet verteren of zacht worden."

Chemische stoffen

Naast vaste stoffen richten ook chemische stoffen schade aan. Hogenkamp: "Door monsters van het water te nemen en verstoringen in het proces te onderzoeken op de rwzi, weten we dat ook chemische stoffen worden geloosd op het riool. Daarnaast gaan ook regelmatig monsters van het water naar ons laboratorium. Chemische stoffen zie ik natuurlijk niet binnenkomen, zoals bij vaste stoffen het geval is. Hierbij moet je denken aan ammoniak, chloor, petroleum, medicijnen, verfresten en motor- en kruipolie. Deze chemische stoffen zijn moeilijk of niet afbreekbaar en er lastig uit te filteren. Het gevolg is dat ze - gedeeltelijk - ongezuiverd in het oppervlaktewater terecht komen. En dat is natuurlijk niet goed voor het milieu."

Weinig storingen

De klaarmeester toont het fijnrooster (grofvuilverwijderaar) op de rwzi die aardig vol zit met luier- en schoonmaakdoekjes. Af en toe maakt hij het fijnrooster schoon. "Gelukkig hebben we weinig storingen met de fijnroosters en hopelijk houden we dat ook zo in de toekomst. De hoeveelheid luier- en schoonmaakdoekjes valt overigens nu wel mee, omdat het nu mooi zomerweer is. Wanneer het gaat regenen, wordt het riool schoongespoeld en krijgen we de rommel dat in het riool is achtergebleven op de rwzi."

Gezuiverd en ongezuiverd water

Later vult Hogenkamp twee flessen. Een fles met ongezuiverd water en een fles met gezuiverd water dat later op het oppervlaktewater gestort wordt. "Maak hier maar een foto van dan hoef ik er niet op. Wanneer het water en de rommel op de rwzi aankomt, gaat het eerst door de grofvuilverwijderaar. Nadat dat gebeurd is, wordt pas het biologische gedeelte gezuiverd. Moet je het verschil eens zien tussen het ongezuiverde en gezuiverde water. Op de rwzi gebeuren goede dingen."

Bewustwording burgers

Communicatiemedewerker Herald van Gerner van het Waterschap Groot Salland leidde de inventarisatieronde die plaatsvond op alle rwzi's van het waterschap. Dat waren: rwzi Zwolle, rwzi Deventer, rwzi Kampen, rwzi Genemuiden, rwzi Raalte, rwzi Dalfsen, rwzi Olst, rwzi Heino en rwzi Hessenpoort.

Schade is kostbaar

Volgens Van Gerner is het belangrijk om burgers er als waterschap regelmatig op te wijzen dat ze niet allerlei zaken, zoals luier- en schoonmaakdoekjes, door het toilet moeten spoelen. "Uit onze inventarisatieronde is gebleken dat, hoewel wij geen grote problemen zijn tegengekomen, burgers deze producten in toenemende mate door de wc spoelen." Natuurlijk geldt die boodschap ook voor chemische stoffen. Maatregelen om schade achteraf ongedaan te maken, zijn moeilijk en kostbaar. "Daarom vragen wij burgers met nadruk om geen schadelijke stoffen in het riool te lozen via toiletten en afvoerputjes."

Zoek aandacht

Het Waterschap Groot Salland bracht in mei een persbericht uit waarin het de resultaten van de inventarisatieronde op de rwzi's naar buiten bracht. Van Gerner: "Dat persbericht had als doel dat de media er aandacht aan zouden schenken en dat gebeurde ook. Al snel na het uitkomen van het persbericht kregen we verzoeken voor interviews in kranten en was de dijkgraaf te horen op Radio Oost. We hadden niks te klagen over de aandacht die we van de pers kregen. Naar mijn mening kan de media niet vaak genoeg berichten over het feit dat burgers niet allerlei rommel door het toilet moeten spoelen. Hoe vaker mensen hierop gewezen worden, hoe groter de kans dat ze zich bewust worden van de risico's. Ik adviseer andere waterschappen die ongetwijfeld met dezelfde problemen te maken hebben, ook om regelmatig contact te zoeken met de media. Het is beter media-aandacht te hebben voordat er zich een probleem voordoet dan daarna. Het kan preventief werken. Als je wacht tot het moment dat er een pomp verstopt zit, ben je te laat."

Anoniem

Daders achterhalen en die bestraffen is een utopie, meent Van Gerner. Dat komt met name doordat het rioolstelsel een aaneenschakeling van buizen en leidingen is. "Het riool is anoniem. Daarmee bedoel ik dat het niet te achterhalen is uit welke huizen of straten de rommel afkomstig is. Wel is iedere rwzi gekoppeld aan een bepaald gebied. Rioolwaterzuivering Hessenpoort, waar we nu staan, zuivert onder andere het rioolwater van de Zwolse wijk Berkum. Mochten wij hier ineens veel doorgespoelde Swiffer-doekjes tegen komen, wat bij het Waterschap Hunze en Aa's vorig jaar het geval was, dan kunnen we wel iets gericht zoeken. Maar verder dan een woonwijk of industrieterrein gaat het niet." Of de lozingen van ongewenste stoffen in de toekomst zullen toenemen, is moeilijk te zeggen, verklaart het tweetal. Alles staat of valt toch bij de welwillendheid van de burger.

Geen nieuw probleem

Van Gerner. "Dat wij er nu aandacht voor vragen is niet nieuw. Het probleem van zaken in het riool dumpen, speelt al jaren. Het is zo makkelijk hè? Ik spoel het maar door het toilet, dan ben ik er van af. Daarom vinden wij het van groot belang mensen er op te blijven wijzen dat het veel verstandiger is het gewoon bij het huisafval of in de gft-bak te deponeren. Ook tijdens rondleidingen op onze rwzi's wordt hier aandacht aan besteed. Bewustwording is echt het sleutelwoord."